✓ต้นไม้: รายชื่อต้นไม้ดอกเข็ม สกุลเข็ม Ixora ของไทย มีกี่ชนิด?

พรรณไม้ดอกเข็มพื้นเมืองของไทย ในสกุลเข็ม Ixora อยู่ภายใต้วงศ์ย่อย Ixoroideae ในวงศ์เข็ม Rubiaceae ซึ่งชื่อสกุล 'Ixora' มาจากคำในภาษาสันสกฤตว่า 'Iswari' 

ซึ่งหมายถึง ชื่อของพระแม่อุมาเทวี (ปารวตี) เทวีแห่งอำนาจวาสนาและบารมี พระชายาองค์ที่สองของ พระศิวะ ที่ชาวอินเดียใช้ดอกเข็มแดงเพื่อเคารพบูชา

พรรณไม้สกุลเข็ม Ixora ของไทย

พรรณไม้ดอกเข็มในสกุล Ixora มีการกระจายพันธุ์กว้างมาก พบในอเมริกา แอฟริกา มาดากัสการ์ เอเชีย และหมู่เกาะแปซิฟิก

รายละเอียดเพิ่มเติม

นิยมปลูกเป็นพรรณไม้ประดับ เนื่องจากปลูกเลี้ยงง่าย ออกดอกเป็นช่อ ลักษณะดอกหลากหลายรูปแบบ ดอกมีหลายสีสันสวยงาม บางชนิดดอกมีกลิ่นหอม

จากเดิม เมื่อปี 2006 โดย ดร.วรดลต์ แจ่มจำรูญ ระบุไว้ใน A checklist of the genus Ixora L. (Rubiaceae) in Thailand ลงใน Thai Forest Bulletin (Botany) 34 : 4−24. ว่าพรรณเข็มในประเทศไทย มีจำนวนอย่างน้อยประมาณ 24-27 ชนิด

ซึ่งต่อมาในปี 2014 ก็มีการค้นพบเพิ่มอีก 2 ชนิด Two new species of Ixora (Rubiaceae) from Thailand. ลงใน Thai Forest Bulletin (Botany), (42), 85-90.

รายชื่อต้นไม้ พรรณเข็มของไทย ในสกุล Ixora

1. เข็มเบตง : Ixora betongensis Craib
2. กัลละกะฮ้อม : Ixora bracteolata Craib
3. เข็ม : Ixora brunnescens Kurz
4. เข็มเงาะ (ตาถีบขี้นก) : Ixora brunonis subsp. brunonis
5. เข็มขน (นวลแป้ง) : Ixora brunonis subsp. kratensis (Craib) V. Chamchumroon
6. เข็มพวงโกเมน : Ixora butterwickii Hole
7. เข็ม(กัมพูชา) : Ixora cambodiana Pit.
8. เข็มตาไก่ : Ixora cibdela Craib
9. เข็ม : Ixora diversifolia Wall. ex Kurz
10. เข็มอัปสร : Ixora dolichophylla K.Schum.
11. เข็มพวงขาว (เข็มหอม) : Ixora finlaysoniana Wall. ex G. Don
12. เข็มฝอย : Ixora fusca Geddes
13. เข็มตาไชใบใหญ่ : Ixora grandifolia Zoll. & Moritzi
14. เข็มขาว(เฮนรี่) : Ixora henryi H. Lâv.
15. เข็มทอง : Ixora javanica (Blume) DC.
16. เข็มซ่อนก้าน : Ixora kerrii Craib
17. เข็ม : Ixora lakshnakarae Craib
18. เข็มดอน (เข็มแดง) : Ixora lobbii King & Gamble
19. เข็มพระราม : Ixora lucida var. lucida
20. เข็ม : Ixora lucida var. densipila Craib
21. เข็มใหญ่ : Ixora megalophylla Chamch.
22. เข็มเขียว (เข็มช้าง) : Ixora merguensis Hook.f.
23. เข็มน้ำ : Ixora nigricans R. Br. ex Wight & Arn.
24. เข็ม : Ixora opaca Wall. ex G. Don
25. เข็มมาลัย (เข็มช่อย้อย) : Ixora pendula Jack
26. เข็มภูหลวง (เข็มดง) : Ixora phuluangensis V. Chamchumroon
27. เข็มภูลังกา (เข็มก้นปิด) : Ixora phulangkaensis Chamch.
28. เข็มช้าง : Ixora umbellata var. multibracteata (H.Pearson ex King & Gamble) Corner
29. เข็ม : Ixora umbellata var. umbellata

พรรณไม้ในสกุลเข็ม Ixora มีลักษณะเป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก หูใบร่วมปลายเรียวเป็นติ่งแหลม ใบเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ก้านใบเป็นข้อ

ช่อดอกแบบช่อกระจุก ช่อเชิงหลั่น หรือช่อแยกแขนง ออกตามปลายกิ่ง กลีบเลี้ยง 4 กลีบ หรือขอบเรียบ ติดทน ดอกรูปดอกเข็ม ปลายส่วนมากแยกเป็น 4 กลีบ

เกสรเพศผู้ 4 อัน ติดที่คอหลอดกลีบดอก มักยื่นพ้นปากหลอด ก้านชูอับเรณูสั้นมาก อับเรณูติดด้านหลังใกล้โคน รังไข่ใต้วงกลีบ มี 2 ช่อง แต่ละช่องมีออวุล 1 เม็ด พลาเซนตารอบแกนร่วม ยอดเกสรเพศเมียแยก 2 แฉก รูปเส้นด้ายบานออก ยื่นพ้นปากหลอด ผลผนังชั้นในแข็ง มี 2 ไพรีน

ข้อมูลรายชื่อต้นไม้ดอกเข็ม ในสกุล Ixora ที่เป็นเฉพาะดอกเข็มพันธุ์พื้นเมือง ที่พบได้ในธรรมชาติของประเทศไทยเท่านั้น ซึ่งยังไม่รวม พรรณไม้ดอกเข็มต่างประเทศ ที่ถูกนำจากต่างประเทศเข้ามานิยมปลูกเป็นไม้ประดับในไทยนานแล้ว

จนทำให้หลายคนอาจยังเข้าใจผิดว่าเป็นพันธุ์ไม้ไทย เช่น เข็มแดง, เข็มญี่ปุ่น, เข็มเศรษฐี เป็นต้น และยังไม่ได้รวมถึง เข็มพันธุ์ปลูกหรือเข็มพันธุ์ลูกผสมต่างๆ หลากหลายสายพันธุ์ ซึ่งจะนำเสนอในโอกาสต่อไป

อ้างอิง

• Chamchumroon, V. (2006). A checklist of the genus Ixora L. (Rubiaceae) in Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany) 34 : 4−24.
• Chamchumroon, V. (2014). Two new species of Ixora (Rubiaceae) from Thailand. Thai Forest Bulletin (Botany), (42), 85-90.
• กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช

รายละเอียดเพิ่มเติม