✓ต้นไม้: ว่านตรุ พรรณไม้เลื้อยดอกหอมของไทย ดอกหอมอ่อน?
"ว่านตรุ" ไม้เลื้อยดอกหอม พรรณไม้พื้นเมืองของไทย พบกระจายห่างๆ แถบทุกภาค ขึ้นตามป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้ง และป่าดิบชื้น บางครั้งพบตามเขาหินปูน ความสูงจนถึงประมาณ 800 เมตร มีการกระจายพันธุ์ พบได้ที่ลาว, พม่า, เวียดนาม
ว่านตรุ
ว่านตรุ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Epigynum cochinchinensis (Pierre) D.J.Middleton วงศ์ Apocynaceae ซึ่งพรรณไม้ในสกุล Epigynum Wight มี 6 ชนิด
แต่สำหรับในไทยพบพืชสกุลนี้ 3 ชนิด คือ โมกเถา Epigynum auritum (C. K. Schneid.) Tsiang & P. T. Li , เถาเต่าไห้ Epigynum griffithianum Wight และ ว่านตรุ Epigynum cochinchinensis (Pierre) D.J.Middleton
ชื่อสกุลมาจากภาษาละติน “epi” ด้านนอก และภาษากรีก “gynon” เพศเมีย ตามลักษณะช่วงอับเรณูที่เป็นหมันแนบติดยอดเกสรเพศเมีย สำหรับชื่อเรียกแปลกๆว่า "ว่านตรุ" นี้ มาจาก "วันตรือ" ซึ่งเป็นภาษาเขมรที่ใช้เรียกในจันทบุรี
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของว่านตรุ
ว่านตรุ มีลักษณะเป็นไม้เถาเลื้อย กิ่งมีขนสั้นนุ่ม มีน้ำยางสีขาว ใบเรียงตรงข้าม รูปรี รูปขอบขนาน หรือรูปไข่กลับ กว้าง 2.5–10 ซม. ยาว 7–23 ซม. ปลายแหลมยาวหรือยาวคล้ายหาง โคนกลมหรือเว้าคล้ายรูปหัวใจ เส้นแขนงใบข้างละ 5–13 เส้น แผ่นใบด้านล่างเกลี้ยงหรือมีขนสั้นประปรายโดยเฉพาะตามเส้นกลางใบ
ดอกว่านตรุ ออกดอกเป็นช่อกระจุกสั้น ๆ บนช่อแยกแขนง คล้ายช่อซี่ร่ม ยาว 1–13 ซม. มีขนสั้นนุ่ม ตาดอกเรียวแคบ ดอกรูปดอกเข็ม กลีบเลี้ยงเรียงซ้อนเหลื่อม เกลี้ยงยาว 0.2–0.4 ซม. หลอดกลีบดอกสีขาวหรือสีชมพู ยาว 3–5 ซม. กลีบรูปไข่กลับ
ดอกสีชมพูหรือสีขาวมีปื้นสีชมพูเข้มที่ปากหลอด กลีบดอก ยาว 1.5–2 ซม. ด้านนอกมีขนละเอียด ด้านในมีขนสั้นนุ่ม กลีบดอกเรียงซ้อนทับกันด้านขวาในตาดอก
เกสรเพศผู้ 5 อัน ติดด้านล่างภายในหลอดกลีบดอก อับเรณูรูปสามเหลี่ยมแคบ ยาว 0.7–1 ซม. โคนเป็นเงี่ยง จานฐานดอกมี 5 พู แยกกัน รังไข่เกลี้ยง สูงประมาณ 1.5 มม. มี 2 คาร์เพล ปลายติดกันเรียวยาวเป็นก้านเกสรเพศเมีย ยาวประมาณ 2 ซม. รวมปลายยอดเกสรเพศเมีย
ออกดอกเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม ติดผลเดือนสิงหาคม ผลติดเป็นฝักคู่ ยาว 30–35 ซม. มีขนสั้นนุ่มกระจาย เมล็ดแบน มีกระจุกขนยาวประมาณ 3 ซม.
Synonyms
- Chonemorpha nouettiana Pierre
- Nouettea cochinchinensis Pierre
ที่มา : กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช
