ต้นจำปี, จำปา, มณฑา, ยี่หุบ มีกี่ชนิด? สกุลแมกโนเลียของไทย พันธุ์ต่างๆ มีอะไรบ้าง?
รายชื่อต้นไม้ดอกหอมในวงศ์แมกโนเลียของไทย Magnoliaceae of Thailand สกุลจำปี Magnolia กลุ่มจำปี จำปา มณฑา ยี่หุบ ของไทย ยังไม่รวม แมกโนเลียต่างประเทศ ...
แมกโนเลียของไทย
จากเดิมหนังสือพรรณพฤกษชาติของประเทศไทย (Flora of Thailand) เล่ม 2 ค.ศ.1975 รายงานว่า ประเทศไทยมีพรรณไม้วงศ์จำปีจำปา Magnoliaceae ทั้งหมด 8 สกุล (Magnolia, Manglietia, Michelia, Talauma, Kmeria, Aromadendron, Pachylarnax และ Paramichelia) มีจำนวนชนิด 13–16 ชนิด
ต่อมา Hans Peter Nooteboom นักพฤกษศาสตร์ชาวเนเธอร์แลนด์ และ ดร.ปิยะ เฉลิมกลิ่น ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย ได้ศึกษาทบทวนโดยใช้ลักษณะทางสัณฐานวิทยา และข้อมูลทางชีววิทยาโมเลกุล และได้ยุบรวมสกุลต่าง ๆ ให้เหลือเพียงสกุลเดียว คือ สกุลแมกโนเลีย Magnolia
สกุลแมกโนเลีย Magnolia ชื่อสกุลตั้งตามนักพฤกษศาสตร์ชาวฝรั่งเศส Pierre Magnol (1638-1715) นับว่าเป็นสกุลพืชโบราณ จากลักษณะที่ไม่มีกลีบดอกที่แท้จริง สกุล Magnolia ทั่วโลกมีมากกว่า 225 ชนิด พบในเขตร้อนและเขตอบอุ่น ในไทยเป็นพืชพื้นเมืองมากกว่า 28 ชนิด หลายชนิดนิยมปลูกเป็นไม้ประดับ และใช้ประโยชน์เป็นพรรณไม้ดอกหอม
รายชื่อแมกโนเลีย (Magnolia) ของไทย
- จำปี : Magnolia x alba (DC) Figlar
- จําปีป่า : Magnolia baillonii Pierre
- เล็งเก็ง : Magnolia betongensis (Craib) H.Keng
- ยี่หุบเขาหลวง : Magnolia carsonii Dandy ex. Noot. var. drymifolia Noot.
- จำปีพิษณุ : Magnolia cathcartii (Hook.f. & Thomson) Noot.
- จำปา : Magnolia champaca (L.) Baill. ex Pierre var. champaca
- จำปาป่า : Magnolia champaca (L.) Baill. ex Pierre var. pubinervia (Blume) Figlar & Noot.
- จำปาขาว : Magnolia champaca x baillonii
- จำปีช้าง : Magnolia citrata Noot. & Chalermglin
- มะตูมเขา : Magnolia duperreana Pierre
- ทังเก : Magnolia elegans (Blume) H.Keng
- แก้วมหาวัน : Magnolia floribunda (Finet & Gagnep.) Figlar
- มณฑาป่า : Magnolia garrettii (Craib) V.S.Kumar
- จำปีดอย : Magnolia gustavii King
- มณฑาภู : Magnolia henryi Dunn
- มณฑาดอย : Magnolia hodgsonii (Hook.f. & Thomson) H.Keng
- มณฑาขาวอ่างขาง : Magnolia hookeri (Cubitt & W.W.Sm.) D.C.S.Raju & M.P.Nayar
- มณฑิรา : Magnolia insignis Wall.
- จำปีถิ่นไทย : Magnolia koordersiana (Noot.) Figlar
- มณฑา : Magnolia liliifera (L.) Baill.
- จําปีเพชร : Magnolia mediocris (Dandy) Figlar
- จําปีหนู : Magnolia philippinensis P.Parm.
- จำลา : Magnolia praecalva (Dandy) Figlar & Noot.
- จําปีรัชนี : Magnolia rajaniana (Craib) Figlar
- ยี่หุบปลี : Magnolia siamensis (Dandy) H.Keng
- จําปีสิรินธร : Magnolia sirindhorniae Noot. & Chalermglin
- จําปีศรีเมืองไทย : Magnolia thailandica Noot. & Chalermglin
- จําปาหลวง : Magnolia utilis (Dandy) V.S.Kumar
ข้อมูลรายชื่อต้นไม้ดอกหอมในสกุลแมกโนเลียนี้ เป็นรายชื่อของแมกโนเลียพันธุ์พื้นเมือง ที่พบได้ในธรรมชาติของประเทศไทยเท่านั้น ซึ่งยังไม่รวม แมกโนเลียจากต่างประเทศ ที่ถูกนำจากต่างประเทศเข้ามานิยมปลูกเป็นไม้ประดับในไทยนานแล้ว เช่น ยี่หุบ, จำปาแดง, จำปีแขก, จำปีจีน เป็นต้น
และยังไม่ได้นับรวมกลุ่มแมกโนเลียกลายพันธุ์ หรือแมกโนเลียพันธุ์ปลูกต่างๆ เช่น จำปาแคระ, จำปีจิ๋ว, "จำปีด่างศรีเกษม" (Magnolia x alba (DC) Figlar 'Srikasem' ) ซึ่งเป็นจำปีใบด่าง ที่กลายพันธุ์มาจากจำปีขาว Magnolia x alba (DC) Figlar ที่ขอพันธุ์พืชขึ้นทะเบียน พ.ศ. 2554 โดยคุณ สุชิน ศรีเกษม จาก อ.พนมสารคม จ.ฉะเชิงเทรา
รวมถึงยังไม่ได้นับรวม แมกโนเลียพันธุ์ลูกผสมต่างๆ เช่น "มนต์จำปา" และ สุคนธา 'หอมเจริญ' แมกโนเลียลูกผสมโดย คุณศรัทธา สื่อสัจจา และยังมีแมกโนเลียพันธุ์ลูกผสมใหม่ๆ อีกหลายสายพันธุ์ เช่น ยี่หุบสวรรค์ ยี่หุบภู ยี่หุบทอง ยี่หุบดอย มณฑาเพชร มนต์จำปี และอีกมากมาย ซึ่งจะนำเสนอในโอกาสต่อไป