ต้นลำดวนดอย (พรหมดอย) ไม้ดอกหอมไทย สกุลมหาพรหม ออกดอกช่วงเดือนไหน?

"ลำดวนดอย" มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Mitrephora wangii HU พรรณไม้ดอกหอมพื้นเมืองของไท ยเป็นพรรณไม้ที่เพิ่งมีการค้นพบในประเทศไทยเมื่อปี 2542 ที่วัดพระธาตุดอยตุง จังหวัดเชียงราย พรรณไม้ชนิดนี้จัดอยู่ในวงศ์กระดังงา (Annonaceae) สกุลมหาพรหม (Mitrephora) บางคนจึงเรียกว่า "พรหมดอย"

ลำดวนดอย (พรหมดอย)

ต้นลำดวนดอย เป็นไม้ต้นขนาดกลางที่มีดอกสวยงาม ส่งกลิ่นหอมหวานคล้ายดอกลำดวน แต่ขึ้นอยู่บนดอยจึงเรียกกันว่า "ลำดวนดอย"

ดอกลำดวนดอย กลีบดอกชั้นนอกสีขาว บานแยกจากกันเป็น 3 แฉก กลีบดอกชั้นในสีเขียวอ่อน ปลายกลีบชมพูระเรื่อ ประกบกันเป็นกระเช้า เมื่อดอกแก่ใกล้โรย กลีบชั้นนอกเปลี่ยนเป็นสีเหลืองเข้มขึ้น ส่วนกลีบดอกชั้นในเปลี่ยนเป็นชมพูอมม่วง

ลำดวนดอย เป็นพรรณไม้พื้นเมืองของไทย มีเขตการกระจายพันธุ์อยู่บนเขาสูง ในจังหวัดเชียงราย ที่ระดับความสูง 1,690 ม. ในต่างประเทศพบที่ประเทศจีนและลาว

ภาพ : rpplant.royalparkrajapruek.org

พรรณไม้ชนิดนี้นับเป็นพรรณไม้หายากและใกล้สูญพันธุ์ชนิดหนึ่งของไทย ในสภาพธรรมชาติมีอยู่เพียง 2 ต้น ขึ้นอยู่บนยอดดอยสูง 1,690 ม. ของจังหวัดเชียงราย ที่มีอากาศหนาวเย็นและมีหมอกปกคลุมเกือบตลอดปี และไม่มีการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติ

รายละเอียดเพิ่มเติม

เนื่องจากใต้ต้นเป็นลานหิน ทำให้เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ได้ในอนาคต แต่ในปัจจุบัน สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย ได้ทำการวิจัยเพื่อขยายพันธุ์ลำดวนดอย พบว่าวิธีการทาบกิ่งเป็นวิธีที่ได้ผลดี จนสามารถปลูกลำดวนดอยเป็นไม้กระถางได้สำเร็จ ทำให้มีการปลูกเป็นไม้ประดับกันอย่างกว้างขวาง จนทำให้พ้นสภาพจากความเป็นไม้หายากแล้ว

ลำดวนดอยนับว่าเป็นพรรณไม้มหัศจรรย์ต้นหนึ่งในเมืองไทย กล่าวคือ แม้จะมีถิ่นกำเนิดอยู่บนเทือกเขาสูงที่มีอากาศหนาวเย็น แต่เมื่อเก็บผลแก่มาเพาะเมล็ดในกรุงเทพฯ ที่มีระดับความสูงเกือบเท่าระดับน้ำทะเล และมีอากาศร้อนจัด ปรากฏว่าเมล็ดลำดวนดอยงอกได้ดี

เมื่อปลูกเลี้ยงต้นกล้าจากการเพาะเมล็ดได้ 3 ปี ต้นมีความสูง 1.5 ม. ออกดอกได้ดีและเมื่อทาบกิ่ง โดยใช้มะป่วนเป็นต้นตอ สามารถทาบติดได้ถึง 100 เปอร์เซ็นต์ เมื่อนำต้นทาบกิ่งไปปลูกต่อในพื้นที่อื่นๆ ทั่วประเทศ พบว่าสามารถปรับตัวได้ดีและทยอยออกดอกเกือบตลอดปี

ลำดวนดอยที่ปลูกจากต้นกล้าเพาะเมล็ด จะมีทรงพุ่มสวยงาม มีใบดกสีเขียวเข้มเป็นมันวาวออกดอกเต็มต้น จึงได้รับความนิยมนำมาใช้ในงานจัดภูมิทัศน์กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน

ลักษณะพรรณไม้ของลำดวนดอย

ต้นลำดวนดอย มีลักษณะเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลาง มีความสูงได้ถึงประมาณ 10-20 ม. ลำต้นเปลาตรง แตกกิ่งน้อย โคนลำต้นมีพูพอนในระดับต่ำ เปลือกลำต้นเรียบ สีดำ เนื้อไม้แข็งและเหนียว มีกลิ่นฉุน

รายละเอียดเพิ่มเติม

ใบเป็นใบเดี่ยว รูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง 5-7 ซม. ยาว 13-20 ซม. โคนใบมน ปลายใบเรียวยาว และมีติ่ง ขอบใบเรียบ เนื้อใบบาง เป็นมันทั้ง 2 ด้าน ใบด้านบนสีเขียวเข้ม ใบด้านล่างสีอ่อนกว่า

ดอกลำดวนดอย ออกดอกเป็นดอกเดี่ยว ออก 1-2 ดอก ออกตามกิ่งตรงข้ามใบ เมื่อดอกบาน ดอกมีสีขาวแล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลือง และมีกลิ่นหอมแรงมากขึ้น กลีบดอกชั้นนอก 3 กลีบ บานกางออกจากกัน

กลีบนอกชั้นในขอบกลีบประกบกัน เป็นรูปกระเช้า มีลายประสีแดงอ่อนอยู่ตรงกลางดอก ดอกทยอยบานตลอดทั้งปี และบานเต็มต้นในเดือนกุมภาพันธ์ถึงมีนาคม

ผลลำดวนดอย เป็นผลกลุ่ม ผลอ่อนเปลือกเรียบ สีเขียวเข้ม เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลืองอมเขียว มี 9-12 เมล็ด ลักษณะเมล็ด กลมแบน สีน้ำตาลขนาด 4-7 มม.

การขยายพันธุ์ลำดวนดอย สามารถขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและปักชำกิ่งอ่อน หลังจากปลูกต้นกล้าจากการเพาะเมล็ดหรือปักชำกิ่ง จนตั้งตัวและเจริญเติบโตดีแล้ว สามารถทาบกิ่งจากต้นดังกล่าวได้

การทาบกิ่งเป็นวิธีที่ได้ผลดี เมื่อนำมาปลูกแล้วออกดอกได้เร็ว สามารถปลูกเป็นไม้กระถางได้

อ้างอิง : หนังสือ 84 พรรณไม้ถวายในหลวง โครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ โดย บริษัท กสท โทรคมนาคม จำกัด (มหาชน) กรุงเทพฯ, 2552

รายละเอียดเพิ่มเติม