ต้นรวงผึ้ง ต้นไม้มงคล ดอกสีเหลืองสด ลักษณะ วิธีปลูกเลี้ยง ดูแล ออกดอกเดือนไหน?

หากพูดถึงพรรณไม้ที่กำลังเป็นที่นิยมปลูกกันทั่วประเทศไทย ณ เวลานี้ คงเป็นที่ทราบกันดีในหมู่คนที่นิยมพรรณไม้ หน่วยงานทั้งภาครัฐบาล และภาคเอกชน ว่าจะเป็นต้นไม้อะไรไปไม่ได้นอกจาก ต้นรวงผึ้ง

ต้นรวงผึ้ง

ต้นรวงผึ้ง มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Schoutenia glomerata King subsp. peregrina (Craib) Roekm. วงศ์ Malvaceae มีดอกสีเหลืองอันเป็นสีประจำวันพระราชสมภพ และออกดอกตรงกับช่วงเดือนพระราชสมภพของ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรากูร รัชกาลที่ 10

ต้นรวงผึ้ง, สายน้ำผึ้ง หรือ น้ำผึ้ง เป็นชื่อท้องถิ่นในภาคกลางและภาคเหนือ สำหรับชาวอีสานในแถบจังหวัดนครพนม และสกลนคร เรียกว่า ต้นกะสิน หรือ กาสิน ส่วนชื่อสามัญในภาษาอังกฤษเรียกว่า Yellow star

ถิ่นอาศัยต้นรวงผึ้ง

พบขึ้นตามริมน้ำในเขตที่ราบน้ำท่วมถึง หรือในป่าบุ่งป่าทาม ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 200 ม. เป็นพืชพื้นเมืองของที่ราบลุ่มภาคกลาง ภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย และลุ่มน้ำโตนเลสาบ ประเทศกัมพูชา

รายละเอียดเพิ่มเติม

ปัจจุบัน เป็นพืชที่หายากมาก มีสถานะภาพใกล้จะสูญพันธุ์ในธรรมชาติอย่างยิ่ง เนื่องจากป่าบุ่งป่าทามได้ถูกทำลายไปจนเกือบหมด

ต้นตามธรรมชาติที่ยังหลงเหลืออยู่พบตามหย่อมป่าที่ถูกปล่อยทิ้งไว้ใกล้ริมแม่น้ำน่านในเขต จ.นครสวรรค์ และที่ริมแม่น้ำสงคราม ในเขต อ.อากาศอำนวย จ. สกลนคร และ อ.ศรีสงคราม จ.นครพนม เท่านั้น

รวงผึ้งที่เราเห็นส่วนใหญ่จะเป็นไม้ปลูกอยู่ตามวัดหรือบ้านเรือนในภาคกลาง และภาคเหนือ ที่จังหวัดเชียงใหม่

ต้นรวงผึ้ง เป็นไม้ต้นขนาดเล็ก-กลาง สูง 5-15 ใบเดี่ยว รูปรีหรือรูปขอบขนาน ยาว 4-8 ซม. มีจุดสังเกตอย่างง่ายๆ ให้ดูที่ผิวใบด้านล่างมีขนสีขาวเงินหนาแน่น และมีเส้นใบออกจากโคนใบ 3 เส้น

ดอกรวงผึ้ง ดอกมีสีเหลืองสด คล้ายรูปดาว 5 แฉก ดอกบานกว้าง 1-1.5 ซม. ดอกออกเป็นช่อดอกแบบกระจุกค่อนข้างแน่น ตามกิ่งที่ยังมีใบ และมีกลิ่นหอม

การปลูกต้นรวงผึ้ง และการดูแล

ต้นรวงผึ้งมีการขยายพันธุ์ตามธรรมชาติด้วยเมล็ด ซึ่งส่วนใหญ่ผลจะแก่ในช่วงฤดูที่น้ำลดลงต่ำกว่าตลิ่งแล้วในช่วงเดือนตุลาคม-ธันวาคม แล้วงอกเป็นต้นกล้าอยู่ตามพื้นดินใกล้ต้นแม่

สำหรับต้นที่ขายอยู่ตามท้องตลาดเกือบทั้งหมดขยายพันธุ์ด้วยวิธีการตอนกิ่ง ซึ่งการใช้ฮอร์โมนทาที่รอยควั่นก่อนการพอกด้วยขุยมะพร้าวจะเป็นการช่วยเร่งการแตกรากได้ดี การเลือกกิ่งกระโดงที่แตกจากโคนต้นจะมีการเจริญเติบโตได้ดีที่สุด 

ปลูกต้นรวงผึ้ง กี่ปีจึงออกดอก

สำหรับต้นรวงผึ้งที่ปลูกด้วยกิ่งตอนจะให้ดอกเมื่อปลูกไปแล้วประมาณ 5 ปี แต่สำหรับต้นที่เพาะจากเมล็ดอาจต้องใช้เวลามากกว่านั้น โดยเฉพาะการเจริญเติบโตช่วง 5 ปีแรกจะค่อนข้างช้า หากได้รับการดูแลที่ดีอาจให้ดอกแรกในปีที่ 7-8 

ในธรรมชาติต้นรวงผึ้งเป็นพืชที่ชอบขึ้นอยู่กลางแจ้งหรือชายป่าบนพื้นที่ความสูงไม่เกิน 200 เมตรจากระดับน้ำทะเล แต่มีการนำไปปลูกบนพื้นที่สูงถึง 1,000 เมตรจากระดับน้ำทะเล ก็สามารถออกดอกได้

โดยปกติต้นรวงผึ้งเป็นพืชที่ชอบน้ำและดินที่ชุ่มชื้นเกือบตลอดทั้งปี การให้น้ำอยู่เสมอเพื่อรักษาความชื้นในดินไว้ตลอดเวลาจึงจะช่วยให้ต้นไม้เติบโตได้อย่างรวดเร็วไม่หยุดชะงัก

ยกเว้นช่วงฤดูฝนการให้น้ำในต้นที่สูงเกินกว่า 3 เมตรแล้วไม่มีความจำเป็น เพราะต้นไม้มีระบบรากหากินเองได้ดีแล้ว และการลดให้น้ำในช่วงดังกล่าวยังเป็นการกระตุ้นการสร้างดอกได้ดีอีกด้วย ดินร่วนเป็นดินที่เหมาะสมที่สุดในการปลูกต้นรวงผึ้ง เพราะเป็นดินในถิ่นอาศัยตามธรรมชาติ แต่ก็สามารถเติบโตได้ในดินร่วนปนดินเหนียวหรือดินร่วนปนทราย

รายละเอียดเพิ่มเติม

โดยพื้นที่เหมาะสมต่อการปลูกจะต้องมีชั้นดินที่ลึกมากกว่า 1 เมตรขึ้นไป ซึ่งจะทำให้ดินเก็บรักษาความชุ่มชื้นได้เพียงพอต่อการเจิรญเติบโตและไม่ผลัดใบ รวงผึ้งสามารถทนต่อน้ำท่วมขังและดินที่ชื้นแฉะในช่วงฤดูฝนได้ดี

อย่างไรก็ตามการปลูกต้นรวงผึ้งในพื้นที่ดอนซึ่งมีสภาพการระบายน้ำที่ดีกว่านั้น จะทำให้ดินมีสภาพแห้งได้ดีในช่วงฤดูติดดอก เป็นสิ่งกระตุ้นให้รวงผึ้งออกดอกสะพรั่งเป็นจำนวนมากในเวลาเดียวกันทั่วทั้งต้น แต่จะมีดอกให้ชมในช่วงเวลาสั้นๆ 2-7 วันเท่านั้น

ขณะที่ต้นรวงผึ้งในธรรมชาติที่ขึ้นในพื้นที่ลุ่มต่ำ หรือต้นที่ถูกปลูกแล้วรดน้ำมากเกินไปในฤดูสร้างตาดอก พื้นดินที่ชื้นมากทำให้รวงผึ้งออกดอกจำนวนน้อยกว่า แต่กลับมีข้อดีคือ จะมีการสร้างตาดอกหลายชุด ทยอยกันบานหลายรอบเป็นเวลาประมาณ 1 เดือน โดยที่ดอกแต่ละชุดจะบานอยู่ได้เพียง 2-3 วันเท่านั้น ก็จะเหี่ยวแห้งลงไป

ต้นรวงผึ้งแต่ละต้นจะมีดอกบานไม่พร้อมกันในช่วงเดือนกรกฎาคม-ตุลาคม ขึ้นอยู่กับระดับความชื้นในดิน ความสมบูรณ์ของต้น และสภาพอากาศของแต่ละปี โดยบางครั้งเราอาจพบเห็นต้นรวงผึ้งออกดอกนอกฤดูกาลปกติก็ได้ การติดผลแก่ปกติจะอยู่ในช่วงเดือนตุลาคม-กุมภาพันธ์

เสห่น์ดึงดูด

ต้นรวงผึ้งเป็นไม้ต้นขนาดเล็ก-กลาง สูง 5-15 เมตร แตกกิ่งต่ำหรือค่อนข้างสูง มีเรือนยอดเป็นพุ่มกลม-รี ค่อนข้างแน่น ไม่แผ่กว้างมากนัก ไม่ผลัดใบ มีพุ่มใบสีเขียวเข้มตลอดทั้งปี จึงเป็นต้นไม้ที่ไม่ใหญ่มากเหมาะต่อการปลูกในเขตเมืองหรือที่อยู่อาศัย

และยังให้ร่มเงาดี การมีขนาดใบและผลค่อนข้างเล็ก จึงไม่ร่วงหล่นให้ดูสกปรกอย่างเด่นชัดตามพื้นสนามหญ้า พื้นทางเท้า ไม่เป็นอันตรายแก่ผู้สัญจรบนทางเท้าและรถยนต์ที่วิ่งผ่านไปมาบนท้องถนน นอกจากนี้ยังมีระบบรากที่ลึกไม่ชอนไชอาคารและทางเท้าอีกด้วย

สิ่งที่เป็นเสน่ห์ชวนให้ผู้พบเห็นประทับใจต้นรวงผึ้งคือดอกที่มีสีเหลืองสด ซึ่งจะออกดอกเป็นจำนวนมาก สะพรั่งพร้อมๆ กันทั่วทั้งต้น

อีกทั้งยังมีกลิ่นหอมอ่อนๆ ดึงดูดทั้งสายตาและจมูกของคนที่ผ่านไปมา นกกินน้ำหวาน และผึ้งบินมาต่อมเป็นจำนวนมากจนเป็นที่มาของชื่อต้นไม้ต้นนี้นั่นเอง ผู้ได้เห็นดอกรวงผึ้งเหมือนถูกสะกดกระตุ้นความอยากนำไปปลูกไว้ชมที่บ้านตนเอง

รวงผึ้งจึงเป็นต้นไม้ที่เหมาะสมอย่างยิ่งต่อการปลูกทั้งในพื้นที่ในสวนสาธารณะ ตามข้างทาง สถานที่ราชการ วัด หรือตามบ้านเรือนที่มีพื้นที่ขนาดเล็กก็ตาม

ข้อมูลและภาพประกอบ: มานพ ผู้พัฒน์
ที่มา : กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้

รายละเอียดเพิ่มเติม