✓ต้นไม้: กระดังงาเขา ไม้ดอกหอมของไทย ในวงศ์กระดังงา?

"กระดังงาเขา" เป็นไม้ป่าดอกหอมของไทยอีกชนิดหนึ่ง ที่ได้รับความสนใจมากเป็นพิเศษ จากบรรดานักเลงต้นไม้ เพราะด้วยคุณสมบัติที่ดอกมีสีเหลืองเข้มสวยงาม มีกลิ่นหอมแรงคล้ายดอกกระดังงา และกลีบดอกใหญ่ มีต้นขนาดไม่ใหญ่โตมากนักและมีทรงพุ่มกะทัดรัด จึงทำให้พรรณไม้ชนิดนี้เป็นที่ต้องการอย่างมากในตลาดต้นไม้ 

กระดังงาเขา

ภาพ* : Marty Siamocananga

กระดังงาเขา มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Huberantha jenkinsii (Hook.f. & Thomson) Chaowasku วงศ์กระดังงา Annonaceae

รายละเอียดเพิ่มเติม

“กระดังงาเขา” เป็นพรรณไม้ดอกหอมในสกุล Huberantha อยู่ในวงศ์กระดังงา กระจายพันธุ์อยู่ทางภาคใต้ตอนล่างในจังหวัดสุราษฎร์ธานี พังงา กระบี่ ตรัง และสงขลา ที่ระดับความสูงไม่เกิน 500 ม. เรื่อยไปจนถึงตอนเหนือของประเทศมาเลเซีย

กระดังงาเขาเป็นพรรณไม้ที่มีการกระจายพันธุ์ต่ำ แม้ว่าเมื่อติดผลแล้วจะมีผลย่อยจำนวนมากถึง 40 ผล แต่โอกาสที่จะร่วงสัมผัสกับพื้นดินที่ว่างเปล่าและงอกเป็นต้นกล้าได้น้อยมาก

หรือ ถ้างอกขึ้นมาแล้ว หากสภาพความชื้นและแสงแดดไม่เพียงพอต้นอ่อนก็จะค่อยๆ ตายไป ส่งผลให้มีจำนวนต้นที่เจริญเติบโตและออกดอกออกผลได้เพียงไม่กี่ต้น

แม้จะได้ชื่อว่ากระดังงาเขา แต่ก็มีความแตกต่างจากกระดังงาทั่วไปอย่างเห็นได้ชัด สังเกตได้จากดอกที่มีกลีบรูปรี ต่างจากกระดังงาที่มีกลีบเรียวยาว แต่ที่ได้ชื่อว่ากระดังงาก็เนื่องมาจากกลิ่นหอมที่คล้ายดอกกระดังงา และขึ้นอยู่บนภูเขาจึงได้ชื่อว่า กระดังงาเขา

ด้วยความที่เป็นพรรณไม้หายาก กระดังงาเขาจึงเป็นพรรณไม้ที่มีคุณค่าชนิดหนึ่งของไทย ทำให้มีความพยายามที่จะขยายพันธุ์กระดังงาเขาด้วยวิธีการต่างๆ เช่น การเพาะเมล็ดและการตอนกิ่ง

ทั้งนี้เพื่อเป็นการอนุรักษ์ไม้ดอกหอมที่มีคุณค่านี้ให้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางมากขึ้น ควรให้มีการปลูกแพร่หลายขึ้น เพื่อจะได้ไม่สูญพันธุ์

อย่างไรก็ตาม กระดังงาเขาชอบสภาพพื้นที่เป็นป่าดิบชื้น มีร่มเงา และมีความชื้นสูง จึงต้องเลือกพื้นที่ให้เหมาะสม ตรงตามความต้องการของกระดังงาเขา จึงจะปลูกเลี้ยงได้เจริญเติบโตดี และออกดอกได้สวยงาม

ลักษณะพรรณไม้ของกระดังงาเขา

ต้นกระดังงาเขา มีลักษณะเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก มีความสูงประมาณ 6-10 ม. ลำต้นเปลาตรง แตกกิ่งเป็นพุ่มสูง ทรงพุ่มชะลูด ใบรูปหอกแกมรูปขอบขนาน ยาว 10-15 ซม. มีใบเฉพาะที่ปลายกิ่ง เนื้อใบค่อนข้างบาง เหนียว สีเขียวเข้มเป็นมันวาว

ดอกกระดังงาเขา ออกดอกเป็นดอกเดี่ยวที่ซอกใบ กลีบดอกมี 6 กลีบ ดอกสีเหลืองเข้ม แต่ละกลีบมีลักษณะและขนาดใกล้เคียงกัน เมื่อบานมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 3-5 ซม.

ผลเป็นผลกลุ่ม มีผลย่อย 15-40 ผล แต่ละผล รูปรียาว 1-1.5 ซม. เมื่อแก่แล้วเปลือกผลนิ่ม และเปลี่ยนเป็นสีแดง ลักษณะเมล็ด สีขาว รูปกลมรี ยาว 8-10 มม.

การขยายพันธุ์กระดังงาเขา สามารถขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและตอนกิ่ง

อ้างอิง : หนังสือ 84 พรรณไม้ถวายในหลวง โครงการปลูกป่าถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ โดย บริษัท กสท โทรคมนาคม จำกัด (มหาชน) กรุงเทพฯ, 2552