คำว่า 'พันธุ์พืช' คืออะไร พันธุ์พืชประเภทต่าง ๆ มีพันธุ์อะไรบ้าง?

พันธุ์พืช

ความหมายของคำว่า "พันธุ์พืช" คืออะไร พันธุ์ป่า พันธุ์พื้นเมือง โคลน สายพันธุ์ พันธุ์ปลูก พันธุ์ลูกผสม ความแตกต่างกันอย่างไรบ้าง

พันธุ์ป่า (wild species / varieties / germplasm)

พันธุ์ป่า เป็นพันธุ์ที่เกิดขึ้นในธรรมชาติทั่วไป ไม่ได้นำมาใช้ในการเพาะปลูก แต่มีการเก็บรักษาไว้เพื่อนำมาใช้ประโยชน์ในการถ่ายทอดลักษณะบางอย่างมาสู่พันธุ์ปลูก

พันธุ์พื้นเมือง (Indigenous / native / local / landrace)

พันธุ์พืช คืออะไร พันธุ์ต่างๆ

พันธุ์พื้นเมืองเป็นพันธุ์ที่ได้มาจากพันธุ์ป่าและเกษตรกร ในแต่ละท้องถิ่นได้ทำการคัดเลือกและนำมาปลูกเป็นเวลาช้านาน ให้ผลผลิตสูงพอสมควร ปรับตัวเข้ากับสภาพดินฟ้าอากาศได้ดี (ส่วนใหญ่มักจะไม่ตอบสนองต่อปัจจัยการผลิต)

รายละเอียดเพิ่มเติม

ท่อนพันธุ์ (clone / vegetative propagation)

ท่อนพันธุ์ หมายถึงการใช้ส่วนอื่นๆ ของพืชที่ไม่ใช่เมล็ดมาขยายพันธุ์ เนื่องจากไม่สามารถผลิตเมล็ตหรือผลิตได้ยาก พืชเหล่านี้ถือว่ามีพันธุกรรมเป็นพันธุ์ทาง (heterozygous) ลักษณะของลูกจะคล้ายกันและคล้ายกับแม่พันธุ์

สายพันธุ์ (lines / strains)

สายพันธุ์ เป็นรหัสเรียกกลุ่มพืชที่อยู่ในระหว่างการปรับปรุงพันธุ์ก่อนตั้งชื่อ มีองค์ประกอบของพันธุกรรมเป็นพันธุ์แท้ (homozygous) และลักษณะของลูกคล้ายกัน (homogeneous) ส่วนใหญ่ใช้เรียกพืชผสมตัวเอง (Self  Pollinated) แต่ก็ใช้กับพืชผสมข้าม (Cross Polinated) ด้วยเมื่อต้องการสร้างสายพันธุ์บริสุทธิ์ (inbred)

พันธุ์บริสุทธิ์ (pure lines)

พันธุ์บริสุทธิ์ มีความหมายเช่นเดียวกับสายพันธุ์ แต่ต้องการเน้นให้ชัตขึ้นว่ามีความเป็นพันธุ์แท้

พันธุ์ปลูก (cultivar)

ชื่อนี้จะใช้เรียกพันธุ์ที่ได้จากการปรับปรุงพันธุ์ในปัจจุบัน โดยมีการนำลักษณะที่เป็นองค์ประกอบของผลผลิต (yield Imponent) รวมไว้ด้วยกัน พันธุ์พืชเหล่านี้มีการตอบสนองสูงต่อปัจจัยการผลิตและการปฏิบัติรักษาที่ดี (แต่จะได้ผลผลิตไม่สูงนัก เมื่อนำไปปลูกในสภาพธรรมชาติและมีปัจจัยการผลิตต่ำ)

พันธุ์ปน (mixed / blended varieties)

พันธุ์ปน คือการนำเมล็ดพันธุ์พืชตั้งแต่ 2 สายพันธุ์ขึ้นไปมาปนกันในสัดส่วนที่กำหนด แล้วนำไปปลูกเพื่อให้ได้ประโยชน์ในการเกื้อกูลซึ่งกันและกัน (compensation) เมื่อเก็บเกี่ยวแล้วนำเมล็ดไปปลูกในชั่วรุ่นต่อไป ประชากรของพืชจะมีลักษณะไม่สม่ำเสมอ เนื่องจากมีสายพันธุ์ปนกันมาตั้งแต่เริ่มแรกแล้ว

พันธุ์ลูกผสม (hybrids)

พันธุ์ลูกผสม เป็นกลุ่มหรือประชากรของพืชที่มีกรรมพันธุ์เป็นพันธุ์ทาง (heterozygous) และประชากรส่วนใหญ่มีลักษณะคล้ายกัน (homogeneous) การสร้างพันธุ์ผสมขึ้นมาก็เพื่อต้องการใช้ประโยชน์จากความดีเด่นของลูกผสม (hybrid vigor)

พันธุ์ลูกผสม ซึ่งผลิตเป็นการค้าในปัจจุบัน แยกออกไปอีกหลายชนิดตามวิธีการผสมพันธุ์ 

  • พันธุ์ผสมเปิด (open pollinated varieties) หมายถึงเปิดโอกาสให้มีการผสมข้ามอย่างอิสระ (random mating) ซึ่งเป็นธรรมชาติของพืชที่ผสมข้าม อาจมีการคัดเลือกหมู่ (mass selection) ร่วมไปด้วย
  • ลูกผสมเดี่ยว (single cross) เป็นพันธุ์ที่สร้างขึ้นมาจากการนำพืชพันธุ์แท้(inbred) สองสายพันธุ์มาผสมกัน
  • ลูกผสมคู่ (double cross) สร้างขึ้นมาจากลูกผสมเดี่ยว 2 ชุต (4 สายพันธุ์)
  • ลูกผสมสามทาง (three way cross) สร้างขึ้นมาจากลูกผสมเกี่ยวกับพันธุ์แท้อีกหนึ่งพันธุ์
  • พันธุ์สังเคราะห์ (Synthetic / multiple cross varieties) เกิดจากการผสมพันธุ์ที่มีการควบคุมหรือเป็นระบบ (controlled or systematic pollination) ของสายพันธุ์ตั้งแต่สายพันธุ์ขึ้นไปหรือลูกผสมคู่ 2 ชุด โดยมีการทดสอบความสามารถในการรวมตัว(combining ability) ของแต่ละระบบร่วมไปด้วย
  • พันธุ์ผสมรวม (composite varieties) เกิดจากการนำสายพันธุ์หรือพันธุ์ผสมเปิดมาร่วมผสมกันภายใต้การควบคุมและมีทดสอบประสิทธิภาพในการรวมตัวก่อน แล้วจึงคัดเลือกพ่อแม่ที่ตีมาร่วมผสมใหม่และทดสอบอีกในแต่ละชั่วรุ่น ประมาณ 3-4 ชั่วรุ่น(recurrent selection) จนได้ผลเป็นที่พอใจจึงทำการผลิตเมล็ดพันธุ์ออกจำหน่ายๆ
  • พันธุ์ผสมระหว่างพันธุ์แท้และพันธุ์ผสมเป็ต (inbred variety cross/top cross) หมายถึง การนำสายพันธุ์ลูกผสมเดี่ยว/ลูกผสมคู่มาผสมร่วมกับพันธุ์อื่น ๆ โดยกำหนดตัวWol0711 (common pollen parent)
บทความ โดย อาจารย์พิทักษ์ ใจคง

ดูรายละเอียดเพิ่มเติม »

แนะนำพันธุ์ไม้มงคล พันธุ์ไม้ไทย พันธุ์ไม้ผล พืชสมุนไพร ไม้ดอกไม้ประดับ วัสดุ เครื่องมือและอุปกรณ์ทำสวน/ทำการเกษตร/อุปกรณ์ปลูกต้นไม้ ปุ๋ยและสารป้องกันกำจัดแมลงศัตรูพืช ราคาถูก โดย Siamplants ขายต้นไม้ อุปกรณ์ทำสวน

Popular Posts

เครือไพสงแดง (เถาวัลย์แดง,โสรยา) ลักษณะ ประโยชน์ สรรพคุณ ออกดอกเดือนไหน?

ต้นกระถินณรงค์ แตกต่าง กระถินเทพา ลักษณะ ข้อดี ประโยชน์ วิธีปลูก ขยายพันธุ์?

ต้นกันภัยมหิดล ประวัติความเป็นมา ลักษณะ, วิธีปลูก การใช้ประโยชน์ การขยายพันธุ์?

ต้นพวงคราม ดอกสีม่วง/สีขาว วิธีปลูกพวงคราม ให้ออกดอกดก สายพันธุ์ต่างๆ มีกี่สี?

ต้นลัดดาวัลย์ (ลดาวัลย์) ชอบแดดไหม วิธีปลูกให้ออกดอกดก การขยายพันธุ์ ราคาถูก?

✓ศัตรูพืช: หนอนกระทู้ผัก ลักษณะ การป้องกัน วิธีกำจัดหนอน?

ต้นจำปูน ปลูกในบ้าน ประโยชน์ สรรพคุณ บำรุงกำลัง วิธีปลูกให้ออกดอกดก ลักษณะ?

ต้นแก้วเจ้าจอม ต้นไม้มงคล ปลูกในบ้านดีไหม วิธีปลูกให้ออกดอกดก ปลูกในกระถาง?

✓ดินปลูกต้นไม้: ดินผสมพร้อมปลูก ออแกนิค Organic Gro Soil?

ความแตกต่าง ราชพฤกษ์, กาฬพฤกษ์, กัลปพฤกษ์, ชัยพฤกษ์ มีกี่ชนิด ในประเทศไทย?