การขยายพันธุ์บอนสี สามารถทำได้หลายวิธี ซึ่งมีหลักการสำคัญในการขยายพันธุ์บอนสี สามารถแยกได้ 4 วิธี ได้แก่ การผสมพันธุ์บอนสี, การผ่าหัวบอนสี, การแยกหน่อบอนสี ...
วิธีขยายพันธุ์บอนสี และการผสมพันธุ์บอนสี
การผสมพันธุ์บอนสีเป็นวิธีการขยายพันธุ์ที่ผู้ปลูกเลี้ยงสามารถได้ต้นใหม่ที่เกิดจากการผสมพันธุ์อย่างแน่นอน แต่ต้นที่เกิดจากการผสมเกสรจะได้สายพันธุ์ที่สวยงามหรือไม่ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย
![ขยายพันธุ์บอนสี ผสมพันธุ์ ผ่าหัว แยกหน่อ](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEis6T1aCBrvIYQyqMSy0EuVQF9ja2AwBLOUhh1EGxSYmXKI1qPoS_iHk5NQDNBbEt5GFiHFeQDYZIu4dCPfUR2cBn3nh1s-i7cNyF6_2QPG6ciZFavMuSwgs1ozpFY2ojxIlAZOS47Iv134/w640-h512-rw/Caladium-Propagation-1.jpg)
ตลอดจนถึงการเลี้ยงพ่อแม่พันธุ์ต้นบอนสีจะต้องมีลักษณะแข็งแรง สมบูรณ์ สีสันสวยงามเด่นชัด เช่น สีแดงชมพู เขียว ขาว หรือสองสีอยู่บนใบเดียวกัน เป็นต้น
นอกจากนั้นผู้ปลูกเลี้ยงยังนิยมใช้เกสรจากพันธุ์ใบกลมผสมกับใบไทย ใบกลมผสมกับใบกลมหรือใบยาวกับใบกลม จึงทำให้ลูกบอนสีได้มีทั้งใบไทย ใบกลม และใบยาวและส่วนมากไม่นิยมเอาเกสรจากพันธุ์ใบยาวผสมกับพันธุ์ใบยาว จะทำให้ลูกไม้ที่ได้ใหม่ไม่สวย
การผ่าหัวบอนสี
วิธีการผ่าหัวบอนสี เป็นวิธีการขยายพันธุ์ที่ดีที่สุดที่นิยมใช้กันแพร่หลายซึ่งมีข้อดี คือ ขยายพันธุ์ได้เร็วและจำนวนมาก ทำให้สามารถผ่าหัวได้ชิ้นเนื้อจำนวนมากถึง 20 ชิ้น ขึ้นอยู่กับฝีมือของผู้ปลูกเลี้ยงและขนาดของหัวพันธุ์
นอกจากนั้นต้นที่ได้จากการผ่าหัวส่วนใหญ่จะได้ต้นที่ลักษณะเหมือนต้นเดิม แต่ก็มีเปอร์เซ็นต์น้อยที่ผ่าหัวแล้วได้บอนสายพันธุ์ใหม่ ซึ่งวงการบอนสีจะเรียกว่า บอนแผลง หรือ กลายพันธุ์ ทำให้ได้ต้นใหม่ที่ไม่เหมือนกับต้นเดิมซึ่งอาจจะได้ต้นที่ดีกว่าหรือด้อยกว่าต้นเดิม
การเลือกหัวบอนสีที่เหมาะสมควรมีอายุประมาณ 6-8 เดือน ต้นมีลักษณะสมบูรณ์ แข็งแรง ทำการตัดใบ นำหัวมาล้าง ทำความสะอาดหัวด้วยการตัดรากออกและใช้แปรงสีฟันขัดเบาๆ ให้สะอาด
แล้วนำมาฝั่งไว้ในที่ร่ม ประมาณ 20-30 นาทีเพื่อให้หัวบอนนิ่มเวลาผ่าหัวจะไม่แข็ง การผ่าหัวควรผ่าในช่วงฤดูฝนจะได้ผลดีกว่าฤดูแล้งหรืออากาศร้อนจัด
![ขยายพันธุ์บอนสี ผสมพันธุ์ ผ่าหัว](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfL0unr68Z39P0hhvwvgq2nzKLr6OsMGCHfkZnf0DsOrzrJRzm7W_3h-MBS95fCqBweSG5G_FLkocFIyyJDKVq7wy_Rh75lgPcuRiqqd6LfHP1OSkUFSM5qxbNwj5WJIpZr5mCePp_o7ck/w482-h640-rw/Caladium-Propagation-2.jpg)
![ขยายพันธุ์บอนสี ผสมพันธุ์ ผ่าหัว](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjfjH2NDPzCJ8fOtCd-o1tccsjR7ksbZ60SLASpI88sniqzsFaoNVLyd45NFgfeDtF0e1GHkcS9dfCZxp6hEI6RMhtUG_JTBMUNGPT0a1nbaywvtYydUhk1UHNPwu7adqRm3vVzNaeKDYok/w478-h640-rw/Caladium-Propagation-3.jpg)
การผ่าหัวบอนสี มี 2 วิธี
- การผ่าไว้ต้น เป็นการผ่าบอนที่มีสายพันธุ์ต้นเดียว เพื่อกันการผิดพลาดการเน่าเสียอาจสูญเสียพันธุ์ได้ เวลาผ่าให้มีต้นติดกับส่วนหัวไว้แล้วนำไปปลูก ส่วนที่เหลือจึงนำไปผ่าวิธีนี้ เรียกว่า ผ่าไว้จอม
- การผ่าล้มต้น เป็นการผ่าทั้งหมดหัว ในกรณีที่เรามีสายพันธุ์อยู่หลายต้นแล้ว การผ่าควรหามีดที่มีความคมและบางมากที่สุด เพื่อผ่าหัวแล้วเนื้อจะไม่แตก
การผ่าควรผ่าจากด้านบนลงมาด้านล่างเป็นชิ้นบางแล้วทอนเป็นท่อนสั้นๆ ประมาณชิ้นไม่เกิน 1 เซนติเมตร หลังจากผ่าเสร็จนำชิ้นเนื้อของหัวบอนสีนำมาใส่ภาชนะหรือกะละมังพลาสติก ใส่น้ำล้างยางให้หมดประมาณ 2-3 ครั้ง
การล้างไม่ควรเอามือลงไปคนน้ำล้างบอน จะทำให้มือเกิดอาการคัน เนื่องจากหัวบอนมียาง ควรใช้ไม้เล็กๆ ที่สะอาดคนเบาๆ แล้วเทน้ำทิ้ง 2-3 ครั้ง หรือดูว่าหมดยางแล้ว ถ้าล้างยางไม่หมดจะทำให้ชิ้นบอนเน่าเสียได้
เมื่อล้างเสร็จแล้วนำไปแช่น้ำปูนแดงหรือยาฆ่าเชื้อราประมาณ 10-20 นาที แล้วนำขึ้นฝั่งลมให้แห้ง ไว้บนกระดาษหนังสือพิมพ์ หลังจากนั้น ให้นำชิ้นเนื้อลงเพาะในกระบะเพาะชำ
![ขยายพันธุ์บอนสี ผสมพันธุ์ ผ่าหัว แยกหน่อ](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgmKQkfWL0y3_wYmOnsOiX4jQcAYeVeKdHvIaB3g4w0dMmeEYFDKcblVJTSKeGt4ybuOQXbs7Vhub5AKcrDnEpD0gxeA8zLo0Z_-8_aHaPr7MtdUN_unCWfyidbmfHJRieFuPs2aztVkpF0/w640-h432-rw/Caladium-Propagation-4.jpg)
การเพาะชำชิ้นเนื้อบอนสี
วัสดุที่ใช้เพาะชำชิ้นเนื้อบอน มีหลายชนิด ได้แก่
- แกลบดำ ก่อนใช้ควรแช่น้ำไว้ ประมาณ 1 อาทิตย์ เทเปลี่ยนน้ำทิ้งไว้เพื่อให้หมดความเป็นด่าง
- ทรายหยาบ ต้องล้างน้ำให้สะอาดหลายครั้งจนน้ำที่ล้างนั้นใส
- อิฐแดง ทุบให้ละเอียดเป็นเม็ดเท่าหัวไม้ขีดแล้วล้างให้สะอาด
- ขุยมะพร้าว ล้างน้ำให้สะอาด บีบน้ำให้แห้ง ถ้านำมาใช้ โดยไม่บีบน้ำทิ้งจะมีน้ำมากเกินไป ควรใช้ขุยมะพร้าวให้เพาะชำได้ครั้งเดียว
วัสดุเพาะชำที่ได้รับความนิยมในปัจจุบัน ส่วนใหญ่ผู้ปลูกเลี้ยง จะใช้ทรายหยาบนำมาใส่ภาชนะกล่องพลาสติกที่มีฝาปิด ให้นำชิ้นเนื้อบอนที่ผ่าไว้วางลงบนทรายหยาบที่ล้างสะอาด มีความชื้นติดอยู่ที่ทราย
วิธีการวางชิ้นบอน
วิธีการวางชิ้นบอน ควรวางชิ้นที่มีผิวติดกับทรายหยาบให้ด้านเป็นเนื้อหงายขึ้นข้างบน เมื่อวางชิ้นเนื้อบอนเรียบร้อยแล้ว ใช้ฝาพลาสติกปิดกล่องไม่ให้ชิ้นเนื้อบอนควรเขียนบันทึก ชื่อบอน วัน เดือน ปี ที่ผ่าและเพาะชำ
![ขยายพันธุ์บอนสี ผสมพันธุ์ ผ่าหัว แยกหน่อ](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjbIZpuUTBXMxZyaZgy4CMY1hMD9n3NMi8FudT1kojp2UiTPymjmhDqXrb9wvWUJurtTRZnKEzyOjfF7CmfIlOOJyEEjRb2gUNUgjoQuowkutAW1ZxqN5UcEPEssRPomRVL9SoCO2pf0Ud9/w640-h429-rw/Caladium-Propagation-5.jpg)
สำหรับกล่องพลาสติกที่เพาะชำชิ้นเนื้อบอนถ้ามีหลายกล่องควรวางบนชั้นวางให้เรียบร้อย โดยจัดวางไว้ใต้ร่ม อย่าให้โดนแดดมาก จะทำให้ชิ้นบอนแห้งหรือเน่าเสียได้
ชิ้นบอนที่วางเพาะชำควรเปิดดูทุกสัปดาห์ หากพบว่ามีสีขาวๆ หรือดำคล้ำเกิดขึ้นให้นำออกมาใช้แปรงถูเบาๆ แล้วล้างด้วยน้ำปูนก่อนที่จะวางลงในกล่องใหม่
ถ้าพบชิ้นใดเน่าให้นำออกทิ้ง หลังจากนั้นบอนจะเริ่มงอกแตกเป็นหน่อเล็กๆเจริญเติบโตหลังจากนั้น 1 สัปดาห์จึงจะเริ่มมีใบ มีรากยาวเป็นต้นกล้าจึงนำต้นกล้าย้ายปลูกลงกระถางผลผลิตขนาด 3-4 นิ้วต่อไป
การแยกหน่อต้นบอนสีที่มีอายุตั้งแต่ 4 เดือนขึ้นไป หน่อใหม่จะแทงขึ้นมาและผลิใบเต็มที่แล้วจึงแยกหน่อ โดยใช้มีดคมและบางตัดเอาหน่อออกจากต้นเดิมใช้ปูนทาที่รอยแผล แยกลงปลูกในกระถางใหม่ได้
อ้างอิง : เอกสารวิชาการ เรื่อง "บอนสี" โดย นางอรวรรณ วิชัยลักษณ์ กรมส่งเสริมการเกษตร พิมพ์เมื่อ ปี พ.ศ.2548