★★★★★
ลุมไซย (ธนนไชย)
ชื่อวิทยาศาสตร์ (ชื่อพฤกษศาสตร์)
ลุมไซย (ธนนไชย) ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Buchanania siamensis Miq. จัดเป็นพืชในสกุล Buchanania อยู่ในวงศ์มะม่วง (Anacardiaceae) ซึ่งพันธุ์พืชนี้ ทางเราจัดไว้ในกลุ่มสมุนไพร
ชื่อพ้อง (Synonyms)
- Buchanania pallida Pierre
ชื่อไทย
ชื่อที่เป็นทางการ หรือ ชื่อราชการของพืชชนิดนี้ มีชื่อไทยว่า ธนนไชย (อ้างอิงจากข้อมูลชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย; เต็ม สมิตินันท์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557)
ต้นธนนไชย ยังมีชื่ออื่น ๆ ที่เป็นชื่อพื้นเมือง หรือชื่อท้องถิ่น ว่า พังพวยนก พังพวยป่า ลันไชย (ราชบุรี, ภาคใต้), รวงไซ รางไซ (อุบลราชธานี), ลังไซ (ปราจีนบุรี), ศรีธนนไชย ธนนไชย ลุมไซย (นครราชสีมา) และมีชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ) ว่า -
นิเวศวิทยา
ต้นลุมไซย (ธนนไชย) ในประเทศไทยพบขึ้นตามทุ่งหญ้า ป่าผลัดใบ และป่าบุ่งป่าทาม ชอบขึ้นในที่โล่งแจ้ง บนที่ราบดินตะกอนหรือพื้นที่ดินเค็ม ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 200 ม.
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของลุมไซย (ธนนไชย) ในไทยพบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก และภาคตะวันตกตั้งแต่จังหวัดกาญจนบุรีลงมาถึงประจวบคีรีขันธ์ ต่างประเทศพบในลาว เวียดนาม และกัมพูชา
ลุมไซย (ธนนไชย) ออกดอกเดือนไหน
ต้นลุมไซย (ธนนไชย) ออกดอกช่วงเดือนธันวาคม - มีนาคม ผลแก่ช่วงเดือน กุมภาพันธ์ - พฤษภาคม
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของลุมไซย (ธนนไชย)
- ลักษณะวิสัย: ไม้ต้น สูง 5-10 ม.
- ลำต้น: เปลือกแตกเป็นร่องตื้นตามยาว-แตกสะเก็ดตามยาว แตกกิ่งเป็นกระจุกรอบข้อ กิ่งอ่อนมีขนสั้นนุ่มสีน้ำตาล
- ใบ: ใบเดี่ยว เรียงเวียนเป็นกระจุกแน่นช่วงปลายกิ่ง และมักจะชูตั้งขึ้น รูปไข่กลับหรือรูปใบพาย ยาว 4-8 ซม. ปลายมนหรือเว้าตื้น โคนใบสอบ ผิวใบอ่อนด้านล่างมีขนสั้น ใบแก่เกลี้ยง แผ่นใบหนา เส้นแขนงใบข้างละ 9-13 เส้น ก้านใบยาว 1-5 มม. ใบอ่อนสีน้ำตาลแดง
- ดอก: ช่อดอกแบบแยกแขนง ออกตามซอกใบใกล้ปลายกิ่ง ยาว 4-8 ซม. มีขนสั้นหนาแน่น ดอกขนาดเล็ก สีขาวหรืออมเหลือง ดอกบานกว้าง 3-5 มม. กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ 5 กลีบ
- ผล: ผลกลมเบี้ยวหรือคล้ายรูปหัวใจ กว้าง 1-1.5 ซม. แบนด้านข้างเล็กน้อย ผลอ่อนสีเขียวอ่อน เมื่อสุกเปลี่ยนเป็นสีชมพู-สีดำ
- เมล็ด: มีเมล็ดเดียว เมล็ดแข็ง
ประโยชน์
การใช้ประโยชน์ของลุมไซย (ธนนไชย) สามารถนำมาเป็นอาหาร โดยใช้เมล็ดและผลอ่อนกินกับปลาแดกบอง
สรรพคุณทางสมุนไพร ใช้ยางทารักษาโรคปากเปื่อย แผลร้อนในภายในปาก
การใช้ประโยชน์ในด้านก่อสร้างหรือเครืองมือ โดยใช้เนื้อไม้ทำแอกไถนา ล้อเกวียน หรือเครื่องมือการเกษตร
*ดูเพิ่มเติม: พันธุ์ไม้ในกลุ่มสมุนไพร พันธุ์ต่าง ๆ ...