หวายน้ำ
ชื่อวิทยาศาสตร์ (ชื่อพฤกษศาสตร์)
หวายน้ำ ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Calamus godefroyi Becc. จัดเป็นพืชในสกุล Calamus อยู่ในวงศ์ปาล์ม (Arecaceae) ซึ่งพันธุ์พืชนี้ ทางเราจัดไว้ในกลุ่มไม้ผล
ชื่อไทย
ชื่อที่เป็นทางการ หรือ ชื่อราชการของพืชชนิดนี้ มีชื่อไทยว่า หวายน้ำ (อ้างอิงจากข้อมูลชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย; เต็ม สมิตินันท์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557)
ต้นหวายน้ำ ยังมีชื่ออื่น ๆ ที่เป็นชื่อพื้นเมือง หรือชื่อท้องถิ่น ว่า หวายน้ำ (ไทลาว-หนองคาย), หวาย (ไทโคราช-อ.เมืองยาง นครราชสีมา)
นิเวศวิทยา
ต้นหวายน้ำ ในประเทศไทยพบขึ้นตามที่โล่งแจ้งหรือชายป่า ในเขตพื้นที่บุ่งทามหรือตามริมน้ำ ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 200 ม.
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของหวายน้ำ เป็นพืชหายาก พบที่บึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์ ตามริมแม่น้ำมูล และที่จังหวัดหนองคาย ต่างประเทศพบในลาวและกัมพูชา (พบได้ง่ายที่โตนเลสาบ)
หวายน้ำ ออกดอกเดือนไหน
ต้นหวายน้ำ ช่วงเวลาออกดอกและผลแก่ ไม่มีข้อมูล
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของหวายน้ำ
- ลักษณะวิสัย: ไม้เลื้อย ขึ้นเป็นกอหนาแน่น ยาวได้ถึง 10 ม.
- ลำต้น: เถารวมกาบ กว้าง 1-1.5 ซม. ถ้าไม่รวมกาบ กว้าง 0.7-0.9 ซม. ปล้องยาว 15-17 ซม. เถามีกาบสีเขียวหุ้ม ผิวกาบมีสะเก็ดสีน้ำตาลอ่อนปกคลุมเล็กน้อย และ มีหนามแบนสีน้ำตาลอมม่วง ยาวได้ถึง 2 ซม. มีจำนวนมาก เรียงกระจัดกระจายมีปลายหนามชี้ไปหลายทิศทาง โคนหนามบวมสีเหลือง ที่ใกล้ปลายกาบใบมีแส้ (flagellum) 1 เส้น ยาว 0.5-1.5 ม.
- ใบ: ใบประกอบแบบขนนก มีแกนใบเป็นเหลี่ยม ยาว 50-60 ซม. ไม่มีก้านใบ หรือมีแต่ยาวไม่เกิน 3 ซม. มีรอยบวมพองที่กาบใบใต้ โคนก้านใบ (knee) ไม่มีแส้ยื่นออกมาที่ปลายแกนใบ (cirrus) ใบย่อยเรียงสลับระนาบเดียว มีข้างละ 10-17 ใบในแต่ละข้าง รูปใบหอกแกมรูปแถบ ยาวได้ถึง 27 ซม. ปลายใบเรียวแหลม ไม่มีก้านใบย่อย ผิวใบเกลี้ยง มีเส้นใบตามแนวยาวข้างละ 1-2 เส้น ตามเส้นกลางใบ ขอบใบ และแกนใบมีหนาม
- ดอก: ช่อดอกยาวได้ถึง 1.3 ม.
- ผล: ผลรูปทรงกลม กว้าง 1-1.3 ซม. ผิวมีเกล็ดแข็งซ้อนกัน 17 แถวตามแนวตั้ง สีเหลืองอ่อน ปลายเกล็ดสีเข้มกว่า
- เมล็ด: มี 1 เมล็ด/ผล รูปกลมและแบนด้านข้าง
ประโยชน์
การใช้ประโยชน์ของหวายน้ำ สามารถนำมาเป็นอาหาร โดยใช้ยอดอ่อนหรือหน่อ มีรสมันปนขมและฝาด ใช้แกง, ผลสุกรสเปรี้ยว กินเป็นผลไม้ และใช้ประโยชน์จากเถา/ลำหวาย มีเนื้อเหนียว ใช้จักสานตะกร้าหรือภาชนะต่างๆ