✓ต้นไม้: อากาเว่ ไซลอนอะคันทา (Agave xylonacantha)?
อากาเว่ ไซลอนอะคันทา (Agave xylonacantha)
อากาเว่ สปีชีส์นี้ เป็นไม้อวบน้ำที่มีลักษณะเด่นอยู่ที่ใบและหนาม คือมีใบเรียวยาวและมีหนามที่ขอบใบและปลายใบ ที่มีลักษณะโดดเด่น เป็นเอกลักษณ์ สง่างาม มีเสน่ห์แบบดุดัน ใบใหม่มีหนามสีน้ำตาลอมแดง เมื่อใบแก่หนามสีเทาอมขาว หรือสีเทาเงิน ตัดกับใบสีเขียว สวยงามมาก เหมาะสำหรับนักสะสมพันธุ์อากาเว่ และผู้ที่ชื่นชอบอากาเว่ สายหนามโหด ๆ หนามดุ ๆ
ชื่อไทย
สำหรับชื่อไทยที่ใช้เป็นทางการ หรือ ชื่อราชการของพืชชนิดนี้ ยังไม่มีชื่อไทย (อ้างอิงจากข้อมูลชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย; เต็ม สมิตินันท์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557)
ชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ)
ต้นอากาเว่ ไซลอนอะคันทา มีชื่อสามัญ ภาษาอังกฤษ (Common name) ว่า Shark Tooth Agave, Saw Leaf Agave, Century Plant
ซึ่งในบทความนี้ ทางเราจึงขอใช้ชื่อไทยเป็นชื่อทับศัพท์ตามชื่อวิทยาศาสตร์ Agave xylonacantha ว่า "อากาเว่ ไซลอนอะคันทา" หรือบางคนอาจเรียกง่าย ๆ เป็นชื่อไทยที่แปลตามชื่อสามัญ ภาษาอังกฤษ ว่า อากาเว่ฟันฉลาม (Shark Tooth Agave), อากาเว่ใบเลื่อย (Saw Leaf Agave)
ชื่อวิทยาศาสตร์ (ชื่อพฤกษศาสตร์)
"อากาเว่ ไซลอนอะคันทา" ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Agave xylonacantha Salm-Dyck จัดเป็นพืชในสกุลอากาเว่ (Agave) อยู่ในวงศ์หน่อไม้ฝรั่ง (Asparagaceae), วงศ์ย่อย Agavoideae
ความหมายของคำระบุชนิด "xylonacantha" มาจากคำภาษากรีกโบราณ "xylon" แปลว่า ไม้ (woods) และ "akantha" หมายถึง หนาม (thorn) สื่อถึงลักษณะของหนามที่มีสีคล้ายกับสีเนื้อไม้
และยังมีชื่อพ้องที่เคยถูกตั้งชื่อไว้ว่า Agave carchariodonta Pamp. ซึ่งคำระบุชนิด carchariodonta มาจากคำว่า odonta หมายถึง ฟัน (teeth) และ carcharias เป็นชื่อของปลาฉลามขาว Great white shark (Carcharodon carcharias) เมื่อนำสองคำนี้มารวมกันเป็น carchariodonta จึงสื่อถึงลักษณะของหนามที่ดูคล้ายฟันปลาฉลามขาว
ชื่อพ้อง (Synonyms)
- Agave amurensis Jacobi
- Agave carchariodonta Pamp.
- Agave heteracantha var. splendens (Jacobi) A.Terracc.
- Agave hybrida J.Verschaff.
- Agave kochii Jacobi
- Agave perbella Baker
- Agave splendens Jacobi
- Agave univittata var. carchariodonta (Pamp.) Breitung
- Agave vanderdonckii Baker
- Agave xylacantha Anon.
นิเวศวิทยา
ต้นอากาเว่ ไซลอนอะคันทา ในธรรมชาติพบกระจายตามเนินเขาหินปูนแห้งๆ บนหน้าผา เนินสูงชัน และหุบเขา ซึ่งเจริญเติบโตที่ระดับความสูง 900-1,800 เมตร จากระดับน้ำทะเล
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของอากาเว่ ไซลอนอะคันทา เป็นพืชพื้นเมืองของเม็กซิโก พบทางด้านฝั่งทะเลทรายของ Sierra Madre Orientale ในรัฐตาเมาลีปัส ซานลุยส์โปโตซิม และฮิลดาลโก ของเม็กซิโก
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
อากาเว่ ไซลอนอะคันทา เป็นไม้อวบน้ำที่มีลักษณะเป็นพุ่มทรงกลม แบบ rosette ใบรูปสามเหลี่ยม เนื้อหนา มีหนามที่ขอบใบและปลายใบ หนามสีน้ำตาลอมแดง เมื่อใบแก่หนามสีขาวอมเทา สีเทาเงิน ลักษณะหนามมีรูปแบบที่ไม่แน่นอน บางต้นมีหนามดูคล้ายฟันฉลาม บางต้นมีหนามดูคล้ายใบเลื่อย
ใบมีได้หลายโทนสีตั้งแต่ ใบสีเขียวอมเหลือง (yellow-green) เขียวอมเทาเงิน (silver-green) และเขียวอมฟ้า (blue-green) ไปจนถึง สีเขียวมะกอก และมีแถบสีอ่อนกว่า ตรงกลางใบ
พันธุ์ปลูก (Cultivars)
นอกจากชนิด(สปีชีส์)นี้แล้ว ยังมีพันธุ์ปลูกอื่น ๆ อีก เช่น
- Agave xylonacantha 'Frostbite' (พันธุ์ใบด่าง)
- Agave xylonacantha 'Blue' (พันธุ์ใบฟ้า )
วิธีเลี้ยง และการดูแล
อากาเว่ ไซลอนอะคันทา เป็นไม้อวบน้ำที่ปลูกเลี้ยงง่าย มีความอึด อดทนมาก สามารถทนความแห้งแล้งได้ดี ชอบแสงแดดจัดตลอดวัน ทนแดดทนฝน จึงสามารถปลูกกลางแจ้ง หรือปลูกไว้ภายในโรงเรือนก็ได้
ดินปลูก หรือวัสดุปลูก ควรมีส่วนผสมแบบที่เน้นให้โปร่งๆ โดยอาจใช้ดินหมักใบก้ามปู หรือ ทรายหยาบ ผสมกับหินภูเขาไฟ, หินกรวด, กาบมะพร้าวสับ หรือ แกลบดิบก็ได้ เพื่อให้ระบายน้ำดี น้ำซึมไหลผ่านลงก้นกระถางได้อย่างรวดเร็ว
ถ้าดินปลูกแห้งได้เร็ว ก็จะช่วยไม่ให้รากเน่าได้ง่าย ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องรดน้ำบ่อย แต่ควรรดน้ำเมื่อดินแห้ง หรือสังเกตจากสภาพความสมบูรณ์ของต้นไม้เป็นหลัก
การขยายพันธุ์
การขยายพันธุ์ต้นอากาเว่ ไซลอนอะคันทา สามารถขยายพันธุ์ได้ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด และแยกหน่อ
References: POWO, IUCN, BKF, worldofsucculents.com, cactus-art.biz, wikipedia,