✓ต้นไม้: มะหวด (หวดข่า) ลักษณะ ประโยชน์ สรรพคุณ สมุนไพร
*ดูราคาต้นไม้ ขายพันธุ์ไม้ หายาก ราคาถูก ...
👉 ดูเพิ่มเติมที่ร้านค้า
มะหวด (หวดข่า)
ชื่อวิทยาศาสตร์ (ชื่อพฤกษศาสตร์)
มะหวด (หวดข่า) ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Lepisanthes rubiginosa (Roxb.) Leenh. จัดเป็นพืชในสกุล Lepisanthes อยู่ในวงศ์เงาะ (Sapindaceae) ซึ่งพันธุ์พืชนี้ ทางเราจัดไว้ในกลุ่มสมุนไพร
ชื่อพ้อง (Synonyms)
- Cupaniopsis godefroyi Guillaumin
- Erioglossum cuneifolium Blume
- Erioglossum edule Blume
- Erioglossum rubiginosum (Roxb.) Blume
- Lepisanthes balansana Gagnep.
- Lepisanthes hirta Ridl.
- Moulinsia cupanioides Cambess.
- Moulinsia rubiginosa G.Don
- Pancovia rubiginosa Baill. ex Kurz
- Sapindus alternifolius Buch.-Ham. ex Wight & Arn.
- Sapindus edulis Blume
- Sapindus fraxinifolius DC.
- Sapindus longifolius Buch.-Ham. ex Wight & Arn.
- Sapindus pinnatus Roxb. ex Hiern
- Sapindus rubiginosus Roxb.
- Uitenia stilaginea Noronha ex Miq.
- Vitenia edulis (Blume) Steud.
- Vitenia stilaginea Noronha ex Cambess.
ชื่อไทย
ชื่อที่เป็นทางการ หรือ ชื่อราชการของพืชชนิดนี้ มีชื่อไทยว่า มะหวด (อ้างอิงจากข้อมูลชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย; เต็ม สมิตินันท์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557)
ต้นมะหวด มีชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ) ว่า Mertajam, Kelat Layu, Terajah, Terajan
ยังมีชื่ออื่น ๆ ที่เป็นชื่อพื้นเมือง หรือชื่อท้องถิ่น ว่า สีฮอกน้อย (ภาคเหนือ), มะหวด (ภาคกลาง), กำจำ กำซำ ซำ มะจำ (ภาคใต้), มะหวดลิง (ภาคตะวันออก), หวด หวดข่า หวดคา (อีสาน), จันลุ จันลู (เขมร-อ.ท่าตูม สุรินทร์), ตะโละโก๊ะ (ส่วย-อ.ท่าตูม สุรินทร์), กะซำ, ชันรุ, นำซำ, มะหวดบาท, มะหวดป่า, หวดฆ่า, หวดลาว
นิเวศวิทยา
ต้นมะหวด (หวดข่า) ในประเทศไทยพบขึ้นตามชายป่าดงดิบหรือป่าผลัดใบที่ถูกรบกวน ป่าชายหาด หรือตามริมแม่น้ำ ลำคลอง ในป่าบุ่งป่าทาม มักพบขึ้นบนเนินดินหรือจอมปลวก ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 1,000 ม.
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของมะหวด (หวดข่า) ในไทยพบได้ง่าย ทั่วประเทศ ต่างประเทศพบในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนในภูมิภาคเอเชียใต้ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ จีนตอนใต้ จนถึงตะวันตกเฉียงเหนือของทวีปออสเตรเลีย
มะหวด (หวดข่า) ออกดอกเดือนไหน
ต้นมะหวด (หวดข่า) ออกดอกช่วงเดือน มกราคม - เมษายน ผลแก่เดือนมีนาคม - มิถุนายน
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของมะหวด (หวดข่า)
- ลักษณะวิสัย: ไม้พุ่ม หรือไม้ต้น สูง 2-15 ม.
- ลำต้น: ต้นแก่เปลือกสีน้ำตาลแดง-น้ำตาลเข้ม แตกเป็นร่องลึกตามยาว ตามกิ่งอ่อน แกนใบ ก้านใบ ใบ ช่อดอกและผลมีขนสั้นสีน้ำตาลหนานุ่ม
- ใบ: ใบประกอบแบบขนนก เรียงเวียน แกนใบยาว 20-35 ซม. ปลายแกนใบมีติ่งยื่น ยาวถึง 5 มม. มีใบย่อยเรียงสลับหรือเกือบตรงกันข้าม 3-5 คู่ ใบย่อยรูปขอบขนานรูปไข่ ยาว 5-20 ซม. ปลายใบมน-แหลม โคนใบมน-สอบ ก้านใบย่อยยาวไม่เกิน 5 มม. เส้นแขนงและเส้นกลางใบที่ผิวใบด้านบนนูนและมีขนหนาแน่น
- ดอก: ช่อดอกแบบแยกแขนง ตั้งขึ้น ยาว 15-40 ซม. ออกตามปลายกิ่ง กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ 4 กลีบ กลีบเลี้ยงสีเขียว รูปกลม กว้าง 1.2-2.8 มม. กลีบดอกสีขาว รูปไข่กลับ ยาว 2-4 มม. ก้านดอกย่อยยาว 2-3 มม.
- ผล: ผลมี 1-3 พูติดกันที่โคน แต่ละพูรูปขอบขนาน-รี ยาว 1.5-2 ซม. ปลายมน ผลอ่อนสีเขียว แล้วเปลี่ยนเป็นสีเหลือง ส้ม แดง และม่วงดำ ตามลำดับเมื่อสุก เนื้อหุ้มเมล็ดบางและฉ่ำน้ำ มี 1 เมล็ด/พู สีน้ำตาลเข้ม มีผิวมัน
ประโยชน์
การใช้ประโยชน์ของมะหวด (หวดข่า) สามารถนำมาเป็นอาหาร ผลสุก สีดำ รสหวาน หรืออาจจะอมฝาดเล็กน้อย (รสชาติคล้าย ชำมะเลียง) กินเป็นผลไม้ และใช้ใบรองตะกร้าขนมจีน
สรรพคุณทางสมุนไพร
- ต้น: เข้ายาอื่นๆ ต้มน้ำดื่มแก้โรคอัมพฤกษ์ อัมพาต
- ราก: ตากแห้ง ใช้เข้ายาแก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ โรคมะเร็งลำไส้
- ใบ: แก้ไตพิการ แก้กระษัย แก้บวม ขับปัสสาวะ เป็นยาระบายอ่อน ๆ
- รากและใบ: รักษาโรคเก๊าท์ แก้ไข้ตัวร้อน
- ราก: แก้ท้องอืด
- ผลสุก: รสหวานหรือฝาดเล็กน้อยทานเป็นผลไม้ ช่วยแก้ไข้มาลาเรีย ไข้ป่า
- ผลสุก: ที่มีรสฝาด กินรักษาอาการท้องร่วง ท้องเสีย
- ตำรับ: ยาโรคประดง รักษาโรคประดง