✓ต้นไม้: สามสิบกีบ (ฮากสามสิบ) ลักษณะ สมุนไพร ยาดองเหล้า?
สามสิบกีบ (ฮากสามสิบ)
ชื่อวิทยาศาสตร์ (ชื่อพฤกษศาสตร์)
สามสิบกีบ (ฮากสามสิบ) ชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Stemona cochinchinensis Gagnep. จัดเป็นพืชในสกุล Stemona อยู่ในวงศ์หนอนตายหยาก (Stemonaceae) ซึ่งพันธุ์พืชนี้ ทางเราจัดไว้ในกลุ่มสมุนไพร
ชื่อพ้อง (Synonyms)
- Stemona hutanguriana Chuakul
ชื่อไทย
ชื่อที่เป็นทางการ หรือ ชื่อราชการของพืชชนิดนี้ มีชื่อไทยว่า สามสิบกีบน้อย (อ้างอิงจากข้อมูลชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย; เต็ม สมิตินันท์ ฉบับแก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ. 2557)
ต้นสามสิบกีบน้อย มีชื่อสามัญ (ภาษาอังกฤษ) ว่า - และยังมีชื่ออื่น ๆ ที่เป็นชื่อพื้นเมือง หรือชื่อท้องถิ่น ว่า หญ้าพบนอน, สามสิบกีบ (หนองคาย), ฮากสามสิบ (อ.เชียงขวัญ ร้อยเอ็ด, อ.ศรีสงคราม จ.นครพนม)
นิเวศวิทยา
ต้นสามสิบกีบ (ฮากสามสิบ) ในประเทศไทยพบขึ้นตามที่มีแสงรำไรหรือชายป่า ทั้งในป่าดงดิบหรือป่าผลัดใบในเขตที่ราบน้ำท่วมถึง ในป่าบุ่งป่าทาม จะพบตามเนินดินหรือรอยต่อกับป่าดงดิบแล้ง ที่ความสูงจากระดับน้ำทะเลไม่เกิน 250 ม.
การกระจายพันธุ์
การกระจายพันธุ์ของสามสิบกีบ (ฮากสามสิบ) ในไทยพบค่อนข้างยาก พบในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ต่างประเทศพบที่กัมพูชา และเวียดนามตอนใต้
สามสิบกีบ (ฮากสามสิบ) ออกดอกเดือนไหน
ต้นสามสิบกีบ (ฮากสามสิบ) ออกดอกช่วงเดือนพฤษภาคม - กันยายน ผลแก่เดือนสิงหาคม - ธันวาคม
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์ของสามสิบกีบ (ฮากสามสิบ)
- ลักษณะวิสัย: ไม้เลื้อยล้มลุก อายุหลายปี
- ลำต้น: มีเหง้าเป็นก้อนสั้นๆ อยู่ใต้ดิน และ มีรากสะสมอาหารรูปเรียวยาวคล้ายรากกระชาย 10-30 ราก ยาว 8-16 ซม. กว้าง 1 ซม. เถายาวได้ถึง 60 ซม. มีหลายเหลี่ยม ปล้องยาว 2-7 ซม. ทั้งต้นเกลี้ยง ไม่มีขน
- ใบ: ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปไข่หรือไข่กว้าง ยาว 4-7 ซม. ปลายใบแหลม-เรียวแหลม โคนใบเว้ารูปหัวใจ-ตัด มีเส้นแขนงใบเรียงตามแนวยาวและออกจากโคนใบ 5-9 เส้น เส้นใบย่อยเรียงถี่ตามแนวขวาง ก้านใบยาว 1-5 ซม.
- ดอก: ช่อดอกแบบกระจะ มี 1-3 ดอก/ช่อ ออกตามซอกใบ ก้านช่อดอกยาว 1-3 ซม. ก้านดอกย่อยยาว 3-5 มม. กลีบรวมสีขาว-สีชมพูเรื่อๆ รูปใบหอก ยาว 8-10 มม. มีเกสรเพศผู้ 4 เกสร ยาว 7 มม.
- ผล: ผลรูปรี กว้าง 0.7 ซม. ยาว 1.6-2 ซม. มีปลายโค้งเรียว มีกลีบรวมติดคงทน เมื่อสุกจะแตกอ้า 2 ซีก มี 1-3 เมล็ด สีน้ำตาลเข้ม มีเนื้อเยื่อคล้ายรากติดอยู่ที่ปลายด้านหนึ่ง
ประโยชน์
การใช้ประโยชน์ของสามสิบกีบ (ฮากสามสิบ) สามารถนำมาเป็นสมุนไพร โดยใช้ราก นำมาดองเหล้า เป็นยาบำรุงกำลัง