ข้าวก่ำผา คืออะไร?
ข้าวก่ำผา ชื่อวิทยาศาสตร์ Didymocarpus biserratus Barnett อยู่ในวงศ์ชาฤาษี Gesneriaceae พรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย (endemic) พบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประเทศไทย
ข้าวก่ำผา เป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี ใบเรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก ใบที่เรียงตรงข้ามขนาดไม่เท่ากัน (anisophyllous) รูปรีถึงรูปวงกลม กว้าง 3-9 ยาว 6-14 ซม. ปลายแหลมถึงมน
โคนมนกลมถึงรูปหัวใจ ขอบจักฟันเลื่อยซ้อน แผ่นใบหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านล่างมีขน
ดอกข้าวก่ำผา
ช่อดอกออกที่ปลายยอดหรือซอกใบใกล้ปลายยอด กลีบเลี้ยงโคนเชื่อมกันเป็นหลอดรูประฆัง กลีบดอกเชื่อมกันเป็นหลอดรูปทรงกรวย สีม่วงเข้ม มีเส้นสีขาวตามยาว ทั้งกลีบเลี้ยงและกลีบดอกเกลี้ยง
ตัวอย่างต้นแบบ Smitinand 1870 เก็บโดย ศ. ดร.เต็ม สมิตินันทน์ จากอุยานแห่งชาติภูกระดึง จังหวัดเลย เมื่อวันที่ 20 สิงหาคม 1954
ขอขอบคุณ ผศ. ดร.ปราณี นางงาม แห่งมหาวิทยาลัยนเรศวร ผู้เชี่ยวชาญพืชสกุล Didymocarpus ของไทย สำหรับชื่อพฤกษศาสตร์
เอกสารอ้างอิง: Nangngam, P. & Maxwell, J. F. 2013. Didymocarpus (Gesneriaceae) in Thailand. Gardens’ Bulletin Singapore 65(2): 185–225.