ต้นกำปองดิน พรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย ดอกสีม่วงอมชมพูหวาน?
กำปองดิน คืออะไร
กำปองดิน เป็นพรรณไม้ถิ่นเดียวของไทย (endemic) พบทางภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีชื่อวิทยาศาสตร์ ว่า Didymocarpus insulsus Craib จัดอยู่ในวงศ์ชาฤาษี Gesneriaceae
กำปองดินเป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี ใบเรียงเป็นวงรอบ 3 ใบ ขนาดไม่เท่ากัน รูปรีถึงรูปขอบขนาน กว้าง 6.5-13.5 ยาว 9.5-20 ซม.
ปลายมน โคนรูปลิ่ม ขอบจักฟันเลื่อยถี่ไม่เป็นระเบียบ แผ่นใบกึ่งหนาคล้ายแผ่นหนัง ด้านบนมีขนประปราย ด้านล่างเกลี้ยง ช่อดอกออกตามซอกใบ กลีบเลี้ยง 5 กลีบ แยกจากกัน กลีบดอกเชื่อมกันเป็นหลอดรูปทรงกรวย สีม่วงจางถึงม่วงแดง ฝักรูปทรงกระบอกแคบ
ตัวอย่างต้นแบบ Unknown collector 93 เป็นตัวอย่างที่ได้จากการเพาะเมล็ดที่ส่งไปที่แอเบอร์ดีนโดยหมอคาร์ ซึ่งออกดอกในเดือนตุลาคม ปี 1925 โดยในเอกสารตีพิมพ์ครังแรกได้ระบุไว้ว่า plant from Thailand cultivated in Aberdeen from seeds received from Dr. A.F.G. Kerr which flowered in Aberdeen in October 1925
ในอดีตมีพรรณไม้หลายชนิดที่ถูกตีพิมพ์เป็นชนิดใหม่จากต้นที่ได้จากการเพาะเมล็ด บางครั้งไม่ได้เก็บเมล็ดมาโดยตรงจากต้นนั้น ๆ แต่เมล็ดได้ติดมากับต้นอื่น ๆ ที่นำมาปลูกลงกระถาง เมื่อต้นไม้โตขึ้นนักพฤกษศาสตร์ก็ไม่ได้ถอนทิ้ง ปล่อยให้เจริญเติบโต ออกดอก ออกผล จนทราบว่าเป็นชนิดใหม่ มีหลายชนิดได้จากกระถางต้นไม้ของหมอคาร์
ขอขอบคุณ ผศ. ดร.ปราณี นางงาม ผู้เชี่ยวชาญพืชสกุล Didymocarpus ของไทยแห่งมหาวิทยาลัยนเรศวร สำหรับชื่อพฤกษศาสตร์
เอกสารอ้างอิง: Nangngam, P. & Maxwell, J. F. 2013. Didymocarpus (Gesneriaceae) in Thailand. Gardens’ Bulletin Singapore 65(2): 185–225.
